Επιφυλλίδα- Αναφορές στη μητρότητα

Σενάριο για την Έκθεση-Έκφραση

Τίτλος : Επιφυλλίδα- Αναφορές στη μητρότητα
Δημιουργός : Αναγνώστη Ελένη
Διδακτικό αντικείμενο: Έκφραση –Έκθεση Γ΄ Γενικού Λυκείου
Η διδασκαλία αποτελεί μέρος της διδακτικής ενότητας: Το Δοκίμιο
Τάξη : Γ΄ Λυκείου
Χρονική διάρκεια: 2 ώρες
Προϋποθέσεις υλοποίησης: εξοικείωση της διδάσκουσας και των μαθητών με το διαδίκτυο, το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου, το πρόγραμμα παρουσιάσεων, την εκτύπωση δεδομένων από τον υπολογιστή, τη χρήση βιντεοπροβολέα και την ομαδοσυνεργατική εργασία .

Περίληψη: Οι μαθητές μαθαίνουν τη σχέση του δοκιμίου με την επιφυλλίδα, προβληματίζονται σχετικά με το θέμα του θηλασμού, ασχολούνται με τις δραστηριότητες που περιέχονται στα φύλλα εργασίας. Όπου χρειάζεται χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου και το πρόγραμμα παρουσιάσεων.

Γενικοί στόχοι:
Η πρόταση επιδιώκεται να καλύψει μέρος της διδακτικής ενότητας του Δοκιμίου και οι δεξιότητες που επιδιώκεται να καλλιεργηθούν στους μαθητές είναι :

-Να αναγνωρίζουν την επιφυλλίδα ως κειμενικό είδος και να την διακρίνουν από ένα δοκίμιο
-Να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους .
-Να ευαισθητοποιηθούν σε καίρια θέματα-προβλήματα διαφυλικών σχέσεων.
-Να ανακαλέσουν μια δεξιότητα που είχε καλλιεργηθεί στην Α΄ τάξη: παραγωγή κειμένων-διαφημιστικό φυλλάδιο και να τη συνδέσουν με τις γνώσεις τους από την ενότητα που έχουν διδαχθεί στη Γ΄ τάξη: Πειθώ στη διαφήμιση.
-Να δημιουργηθεί ένα πιο ελκυστικό μαθησιακό περιβάλλον .

Ειδικότεροι στόχοι σε σχέση με τις ΤΠΕ και το νέο γραμματισμό :
-Να ασκηθούν οι μαθητές στη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών.
–Να ασκηθούν στην αναζήτηση πηγών μέσα από το διαδίκτυο.
-Να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα επεξεργασίας και παρουσίασης κειμένων .

Μορφές γραμματισμού που καλλιεργούνται :

Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του σεναρίου καλλιεργούνται οι μορφές κλασικού γραμματισμού, αφού γίνεται χρήση του σχολικού εγχειριδίου, του νέου γραμματισμού με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και του κριτικού γραμματισμού, καθώς δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να επεξεργαστούν τους πόρους που τους παρέχονται, αλλά και να ανιχνεύσουν οι ίδιοι πληροφορίες στο διαδίκτυο.

Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης.

Η διδασκαλία της επιφυλλίδας ως κειμενικού είδους και του θέματος που αφορά στη μητρότητα αποτελούν μέρος της ύλης της Έκφρασης– Έκθεσης της Γ΄ Λυκείου, σελ. 201-206. Οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί το Δοκίμιο και εδώ, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα, καλούμαστε να δούμε τη σχέση του δοκιμίου με την επιφυλλίδα, επίσης να διαβάσουμε μια επιφυλλίδα, αυτήν του βιβλίου μας (σελ.201-205) και να προβληματιστούμε σε ένα κοινωνικό θέμα, όπως είναι αυτό της χρησιμότητας του μητρικού θηλασμού. Οι μαθητές από την προηγούμενη συνάντηση με τη διδάσκουσα θα ενημερωθούν αδρομερώς για το περιεχόμενο του επόμενου μαθήματος, θα τους ανατεθεί να διαβάσουν στο σπίτι το κείμενο των σελίδων 201-205 του βιβλίου της Έκφρασης–Έκθεσης, θα χωριστούν σε ομάδες των 5 μελών η κάθε μία, ανάλογα με τις δυνατότητες χρήσης του υπολογιστή και των απαιτούμενων για τις εργασίες προγραμμάτων, θα λάβουν τα φύλλα εργασίας, ώστε να είναι υποψιασμένοι για το αντικείμενο της εργασίας τους και τέλος θα ειδοποιηθούν ότι το επόμενο μάθημα θα γίνει στο εργαστήριο της πληροφορικής.
Στην επόμενη συνάντηση, όπως αυτή καθορίζεται από το ωρολόγιο πρόγραμμα, (δίωρη), επειδή αρχικός στόχος είναι όλοι οι μαθητές να γνωρίσουν την ύπαρξη της επιφυλλίδας ως κειμενικού είδους, όλοι οι μαθητές παίρνουν κοινό φύλλο εργασίας όπου τους ζητιέται να βρουν με τη χρήση ηλεκτρονικών και συμβατικών λεξικών τον ορισμό και την ετυμολογία της λέξης «επιφυλλίδα» και να τον καταγράψουν. Επίσης τους ζητιέται να βρουν επιφυλλίδες στις εφημερίδες «Το Βήμα» και «Καθημερινή», να καταγράψουν το θέμα τους, το όνομα του επιφυλλιδογράφου και εάν είναι δυνατόν την ιδιότητα του. Χρόνος που τους διατίθεται: είκοσι λεπτά
Στη συνέχεια ζητούμε από τους μαθητές να βρουν το κειμενικό είδος του κειμένου των σελίδων 201-205 του σχολικού εγχειριδίου. Επειδή δεν κατονομάζεται η εφημερίδα από όπου άντλησε το κείμενο η συγγραφική ομάδα του βιβλίου μας, αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα ως προς τον χαρακτηρισμό του κειμένου που θα λυθεί με τη βοήθεια της διδάσκουσας και που πιστεύουμε ότι βοηθάει να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη βασική διαφορά της επιφυλλίδας από το δοκίμιο, ότι δηλαδή η επιφυλλίδα είναι ένα κειμενικό είδος που απαντάται στις εφημερίδες. Εκτιμώμενος χρόνος για τη δραστηριότητα αυτή δέκα λεπτά. Μετά η κάθε ομάδα παίρνει το δικό της φύλλο εργασίας και ασχολείται με τις δραστηριότητες που περιλαμβάνονται σ’ αυτό. Συγκεκριμένα:
Η 1η ομάδα καλείται να αιτιολογήσει τη σχέση της επιφυλλίδας με το δοκίμιο. Επίσης της ανατίθεται να κάνει τη δεύτερη και τρίτη γλωσσική άσκηση του εγχειριδίου, σελ.206, και καλείται να πολλαπλασιάσει την εργασία της και να μοιράσει σε κάθε συμμαθητή από ένα αντίτυπο.
Στη 2η & 3η ομάδα δίνεται κοινή εργασία να συντάξουν από ένα διαφημιστικό φυλλάδιο που αφορά μια εκστρατεία για την προώθηση του θηλασμού.
Η 4η ομάδα γράφει επιστολή σχετική με το θέμα της ισότιμης γονεϊκής ευθύνης .
Η 5η ομάδα συλλέγει φωτογραφίες που παραπέμπουν σε θηλασμό, βάζει μια λεζάντα κάτω από κάθε φωτογραφία και δημιουργεί μια παρουσίασή τους με τη χρήση του προγράμματος παρουσιάσεων.
Εκτιμώμενος χρόνος για τις δραστηριότητες των ομάδων: σαράντα λεπτά .
Στη συνέχεια οι ομάδες σε ολομέλεια παρουσιάζουν τις δραστηριότητές τους χρησιμοποιώντας βιντεοπροβολέα, ώστε οι εργασίες να είναι ορατές από όλους. Οι μαθητές και ο διδάσκων ασκούν κριτική στις εργασίες που παρουσιάζονται με στόχο την ανατροφοδότηση των ομάδων. Εκτιμώμενος χρόνος: είκοσι λεπτά.
Οι εργασίες αξιολογούνται με βάση την πληρότητα, την πρωτοτυπία και την ανταπόκριση στα ζητούμενα.

Εναλλακτικές προσεγγίσεις :

-Στο πλαίσιο του μαθήματος της Έκφρασης – Έκθεσης να ειδωθούν συγκριτικά το δοκίμιο, το άρθρο και η επιφυλλίδα .
-Διαθεματικά στα μαθήματα Έκφραση – Έκθεση και Λογοτεχνία μπορεί να ειδωθεί η επιφυλλίδα ως κείμενο για εφημερίδα και ως λογοτεχνικό είδος.
- Στις δραστηριότητες της Αγωγής Υγείας το θέμα του θηλασμού να ειδωθεί στα πλαίσια ενός project που να αφορά στο θέμα της μητρότητας .
-Το θέμα των οικογενειακών ευθυνών να ειδωθεί διαθεματικά όπως αυτό δίνεται στο κείμενο του εγχειριδίου της Έκφρασης –Έκθεσης & στο μάθημα της Κοινωνιολογίας.

Φύλλα εργασίας

1ο φύλλο κοινό για όλες τις ομάδες

α) Επισκεφτείτε την Πύλη για την ελληνική Γλώσσα, www. greek-language.gr και από την καρτέλα Νέα Ελληνική / Εργαλεία / επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, δείτε και καταγράψτε τον ορισμό και την ετυμολογία της λέξης «επιφυλλίδα». Εάν το θεωρείτε αναγκαίο για την πληρέστερη απάντησή σας χρησιμοποιήστε και παραδοσιακά λεξικά.
β) Επισκεφτείτε τις Εφημερίδες «Το Βήμα» www.tovima.gr και « Καθημερινή» www.Kathimerini.gr και στις καρτέλες ΓΝΩΜΕΣ της εφημερίδας «Το Βήμα» και ΑΠΟΨΕΙΣ της εφημερίδας «Καθημερινή» να βρείτε τις Επιφυλλίδες, να καταγράψτε τον τίτλο τους και το όνομα του επιφυλλιδογράφου. Εάν δεν αναφέρεται η ιδιότητα του επιφυλλιδογράφου και έχετε χρόνο βρείτε την ιδιότητά του σε μηχανή αναζήτησης.

Φύλλο εργασίας για την 1η ομάδα

α)Με βάση τη θεωρία του σχολικού εγχειριδίου για το δοκίμιο σελ.111 και την επιφυλλίδα σελ.201, σε ένα κείμενο στον κειμενογράφο να αιτιολογείστε, γιατί η επιφυλλίδα χαρακτηρίζετε ως «κείμενο δοκιμιακού χαρακτήρα».

β) Χρησιμοποιώντας το ηλεκτρονικό λεξικό της Πύλης για την ελληνική γλώσσα (Τριανταφυλλίδη), στην ιστοσελίδα www. greek-language.gr ακολουθώντας την πορεία: καρτέλα Νέα Ελληνική/ Εργαλεία/ Ηλεκτρονικά Λεξικά:Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής/ Αναζήτηση, να κάνετε τη δεύτερη άσκηση του εγχειριδίου, σελ. 206.
(στην αναζήτηση ακολουθήστε τον τύπο :*ακόλουθη)

Άσκηση: Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες συνώνυμες λέξεις:

1. Ο οικονομικός αποκλεισμός και η συνακόλουθη αύξηση των τιμών έπληξε κυρίως τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις. ……………………………..

2. Οι πράξεις του είναι ανακόλουθες προς τις εξαγγελίες του . ..........................................

3. Σημειώθηκαν αντιδράσεις χωρίς σοβαρά επακόλουθα ……………………


γ) ) Χρησιμοποιώντας το ηλεκτρονικό λεξικό της Πύλης για την ελληνική γλώσσα (Τριανταφυλλίδη), στην ιστοσελίδα www. greek-language.gr ακολουθώντας την πορεία:
καρτέλα Νέα Ελληνική/ Εργαλεία/ Ηλεκτρονικά Λεξικά: Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής /Αναζήτηση να κάνετε την τρίτη άσκηση του εγχειριδίου, σελ. 206.
(στην αναζήτηση ακολουθήστε τον τύπο : δυσ%,)

Άσκηση : Να βρείτε πέντε σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό το δυσ- και να σχηματίσετε πέντε φράσεις .

1…………………………………………………………………………………………….


2…………………………………………………………………………………………….


3……………………………………………………………………………………………..


4……………………………………………………………………………………………..


5……………………………………………………………………………………………..


γ) Να πολλαπλασιάσετε την εργασία σας εκτυπώνοντάς την και να μοιράσετε σε κάθε συμμαθητή σας από ένα αντίτυπο.

Φύλλο εργασίας για τη 2η & 3η ομάδα

α) Συμμετέχετε σε καμπάνια υπέρ του θηλασμού. Παίρνοντας υπόψη όσα έχουμε διδαχθεί για την πειθώ στη διαφήμιση (σελ.50-51), το κείμενο του βιβλίου μας που αφορά στο μητρικό θηλασμό και την ιστοσελίδα της UNICEF http://www.unicef.gr/se/search.php (στην αναζήτηση βάλτε τη λέξη «θηλασμός» και διαβάστε το: «Εβδομάδα μητρικού θηλασμού 2004») να συντάξετε ένα διαφημιστικό φυλλάδιο που αφορά εκστρατεία για την προώθηση του θηλασμού (αυτό μπορεί να έχει τη μορφή Power-Point ή όποια μορφή κρίνετε εσείς κατάλληλη).

Φύλλο εργασίας για την 4η ομάδα

α) Μπείτε στην ιστοσελίδα www.Yeskid.gr και διαβάστε τα άρθρα «Γονείς για πρώτη φορά» και «Τα δυο πρώτα χρόνια του μωρού». Με βάση τα όσα διαβάσατε στα δυο άρθρα και τις εμπειρίες σας, γράψτε στον κειμενογράφο ανοιχτή επιστολή προς νέο πατέρα συμβουλεύοντας τον τι ευθύνες μπορεί να αναλάβει ώστε να βοηθάει τη σύζυγό του. Οι συμβολές σας να συνοδεύονται και από επιχειρηματολογία για την ανάγκη ανάληψης ευθυνών. Τα επιχειρήματά σας να είναι λογικά και συναισθηματικά. Η επιστολή σας θα δημοσιευτεί σε περιοδικό για γονείς.

Φύλλο εργασίας για την 5η ομάδα

α) Από τη μηχανή αναζήτησης Google.gr και το λήμμα «μητρικός θηλασμός» να συλλέξετε φωτογραφίες, τουλάχιστον 10, που παραπέμπουν σε θηλασμό και βάλτε μια λεζάντα κάτω από κάθε φωτογραφία (φροντίστε ώστε να υπάρχει κάποια ποικιλία στο ύφος κάθε φορά, άλλοτε μπορεί να είναι απλό ή χιουμοριστικό ή ποιητικό ή πομπώδες ή ειρωνικό ή προτρεπτικό ή αποτρεπτικό κ.λ.π.)
- Να δημιουργείστε μια παρουσίαση των φωτογραφιών σας με τη χρήση του προγράμματος παρουσιάσεων (power-point).

Ενδεικτικοί δικτυακοί τόποι:
-Ηλεκτρονικό λεξικό της Πύλης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας
http:/www.greek-language.gr
-Σώματα κειμένων της Πύλης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας
http:/www.greek-language.gr
www.tovima.gr
www.Kathimerini.gr
http://www.unicef.gr/se/search.php
www. Yeskid.gr

Βιβλιογραφία

-Ο.Ε.Δ.Β. Έκφραση-Έκθεση Γ΄ Γεν. Λυκείου.
-Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο ενιαίο Λύκειο.
Σχ. έτ. 2004-05
-Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κ.Σ.Ε, Τεύχος 1 Γενικό μέρος
-Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κ.Σ.Ε., Τεύχος 2 Ειδικό μέρος
-Ελένη Ταρατόρη-Τσαλκατίδου: Η Μέθοδος Project στη Θεωρία και στην Πράξη,Αφοί Κυριακίδη α.ε.

Απολογισμός εφαρμογής σεναρίου

Το σενάριο, όπως ήταν προγραμματισμένο, εφαρμόσθηκε στις 15/4/2010. Ο αρχικός σχεδιασμός για ενημέρωση των μαθητών σχετικά με τη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθηθεί δεν κατέστη πλήρως εφικτός, γιατί πολλοί μαθητές απουσίαζαν. Αυτό είχε ως συνέπεια η ενημέρωση των μαθητών να γίνει την ημέρα εφαρμογής του σεναρίου γεγονός που δεν επέτρεψε τη διεξοδική ανατροφοδότηση.
Κατά τη διάρκεια εφαρμογής των φύλλων εργασίας από τους μαθητές φάνηκε πως αυτοί, στη συντριπτική πλειοψηφία, είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση Η/Υ, δούλεψαν αρμονικά στις ομάδες, μαθητές που κατά τη διάρκεια της παραδοσιακής διδασκαλίας ήσαν αδιάφοροι επέδειξαν μεγάλη προθυμία να εργασθούν, με αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Κατά τη φάση της ανατροφοδότησης ο χρόνος δεν ήταν επαρκής ώστε να γίνουν σχόλια διεξοδικά. Οι μαθητές φάνηκε να μην είναι εξοικειωμένοι με τέτοιου είδους διαδικασίες έτσι κάθε ομάδα επαιρόταν για την εργασία της και αστειευόμενη έκανε επικριτικά σχόλια για τη δουλειά των άλλων ομάδων. Φάνηκε λοιπόν πως θα ήταν προτιμότερο να είχε προβλεφτεί μια ακόμη ώρα για τη φάση της ανατροφοδότησης, ώστε να τεθούν με ακρίβεια και να γίνουν εναργείς στους μαθητές οι παράμετροι αξιολόγησης των εργασιών.
Τελειώνοντας επισημαίνουμε ότι θεωρούμε πως οι στόχοι του σεναρίου επιτεύχθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό, οι μαθητές έκαναν θετικά σχόλια για τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος, όμως η όλη διαδικασία έγινε σε βάρος ενός διαλείμματος των μαθητών και τριών της διδάσκουσας και το εργαστήριο της πληροφορικής μας παραχωρήθηκε από τον καθηγητή της πληροφορικής χάρη στην καλή του διάθεση και στο πνεύμα συνεργασίας που δείχνει, γιατί οι ώρες μας συνέπιπταν και ο ίδιος είχε ανάγκη του εργαστηρίου.
Αναγνώστη Ελένη